Vier vragen als je ervaringsdeskundige wilt worden

De titel is te kort door de bocht. Er had moeten staan:

Vier vragen die je jezelf kan stellen
als je ervaringsdeskundigheid in wilt zetten
in werk of vrijwilligerswerk

Het is niet ingewikkeld om ervaringsdeskundige te worden. Je hebt er ook geen opleiding of training voor nodig. Meestal niet, in ieder geval. Het belangrijkste is dat je goed weet wat je wilt. Omdat elke ervaringsdeskundige anders is, kan je jezelf afvragen wát voor ervaringsdeskundige jij zelf bent. Laat je niet leiden door het beeld dat je hebt van wat ‘een ervaringsdeskundige’ is. In de praktijk zijn er namelijk heel veel meer mogelijkheden. Deze vragen kunnen je helpen te onderzoeken welke soort (vrijwilligers)werk als ervaringsdeskundige bij je past.

1. Welke ervaringen wil je inzetten?

Jouw persoonlijke ervaringsdeskundigheid bestaat uit alles wat je hebt geleerd door ervaring. Niet al die levenslessen zijn geschikt om te gebruiken als ervaringsdeskundige. Het is niet altijd geschikt om anderen mee te helpen, en de samenleving zit ook niet op al jouw ervaringen te wachten. Bovendien moet je er zelf aan toe zijn om open te zijn. Als je bijvoorbeeld gaat werken met ervaringen waarbij je nog volop in de emotie zit, zijn er maar enkele soorten werk geschikt. Over ervaringen waarbij je een herstel- of verwerkingsproces hebt doorgemaakt, heb je meer te bieden.

Het helpt om te weten welke levenslessen je in wilt zetten. Omdat elke ervaringsdeskundige anders is, kan je jezelf onderscheiden door precies te kunnen zeggen wat jou uniek maakt. De informatie op deze site kan je helpen bij dat zelfonderzoek. Lees hiervoor over bronnen van ervaring en de onderdelen van ervaringsdeskundigheid

2. Wie ben jij?

Om (vrijwilligers)werk te kunnen kiezen dat bij je past, is het belangrijk om te weten wát bij je past. Denk eens na over wat je allemaal al gedaan hebt in je leven, en wat je nu doet. Welke dingen kosten je energie, en wanneer kom je helemaal opgeladen en enthousiast weer thuis? Welke rollen passen bij je, welke identiteiten vind je belangrijk? Van welke activiteiten hou je en zoek je dat ook in (vrijwilligers)werk?

Het is hier ook belangrijk om je af te vragen of je iets te verliezen hebt. Hou er rekening mee dat openheid kan zorgen dat mensen op een andere manier naar je gaan kijken. Het stigma op het hebben van een beperking is groot, en dat geldt ook voor de andere kreukels en rafelranden van het leven. Daardoor kan het grote gevolgen hebben als je open bent over je kwetsbaarheden. Je zou niet de eerste persoon zijn die wordt ontslagen of vrienden verliest… Dit is niet bedoeld om je af te schrikken, want er zijn altijd manieren te vinden waar jouw ervaringsdeskundigheid wél veilig ingezet kan worden.

Meer informatie die je kan helpen na te denken over deze vragen staat bij verschil in karakter en soft skills en bij identiteit en persoonlijkheid

3. Wat kan je?

Een goed startpunt om te onderzoeken in wat voor (vrijwilligers)werk jij je ervaringsdeskundigheid in wilt zetten, is te kijken naar wat je al gedaan hebt. Je weet wat je leuk vind, en als je ervaringsdeskundige kan je zoeken naar werk waarbij juist die leuke kanten naar voren komen. Uit werk en andere activiteiten die je al eens hebt gedaan weet je waar je goed in bent, en waar juist niet. Welke van die vaardigheden wil je gebruiken? Misschien zijn er ook dingen waar je niet goed in was, maar die je zou willen leren. Scholing kan je helpen om beter te worden in het werk dat je wilt gaan doen, en voor sommige soorten werk van ervaringsdeskundigen begint een opleiding heel normaal te worden. Lees meer over verschil in vaardigheden

Wat je kan heeft ook te maken met de mensen om je heen. Van hen heb je dingen geleerd, en met hen deel je dingen. Bovendien heb je meer mogelijkheden als de mensen om je heen je steunen, dan wanneer je thuis zware taken als mantelzorger hebt en er geen ruimte is om jouw ervaringen te delen. Lees meer over de competenties die afhangen van netwerken en sociale contacten.

Helaas zijn er ook praktische mogelijkheden en beperkingen waar je rekening mee moet houden. Die kunnen heel bepalend zijn. Als je maar twee uur per dag de energie hebt om iets te doen, kan je geen hele dagen werken. Als je je kinderen van school op moet halen ook niet, behalve als je daar iets voor regelt.
Ook hier geldt weer dat je jezelf niet af moet laten schrikken. Vaak is er wat te regelen, en anders kan je op zoek naar het soort werk waarbij dit soort beperkingen geen rol speelt. Als het om fysieke, sensorische of psychische beperkingen gaat, mag je verwachten dat er oplossingen voor je gezocht worden. Het is verboden om mensen te weigeren voor (vrijwilligers)werk omdat ze een beperking hebben.

4. Wat wil je?

Wat voor soort ervaringsdeskundige wil je worden? De keuze is enorm. Het maakt een enorm verschil of je belangenbehartiger wordt, of dat je lotgenotengroepen gaat begeleiden. Als je voorlichting geeft is dat heel anders wanneer je dat tijdens een congres voor een grote groep professionals doet, dan wanneer je beschikbaar bent voor het telefonisch spreekuur van je patiëntenvereniging. Lees meer over alle mogelijkheden voor werk en vrijwilligerswerk.

Laat je mening ook een rol spelen. Ervaringsdeskundigen werken in verschillende stromingen. Sommige zijn gericht op het verbeteren van medische behandelingen, andere richten zich op de kwaliteit van leven, weer andere op het aanpassen van de omgeving en het recht op inclusie. Meer informatie over de verschillende stromingen van ervaringsdeskundigen

Sommige mensen houden in hun keuze rekening met de mogelijkheid voor persoonlijke ontwikkeling. Daar valt veel voor te zeggen. Ervaringsdeskundigheid ontwikkelt zich levenslang, en je kan steeds beter worden in de manier waarop je dit inzet. Trainingen of zelfs een opleiding kan je daar bij helpen. Meer over de ontwikkeling van ervaringsdeskundigheid

---

Inspiratie

Nadenken over wat je wilt en wat je kan, is een stuk makkelijker als je weet wat er mogelijk is. Op deze site staan daarom voorbeelden. 26 organisaties beschrijven hoe zij werken met ervaringsdeskundigen. Laat je inspireren en lees wat zij doen.