Een dankbare glimlach en € 100 per uur
De waarde van het werk van ervaringsdeskundigen is niet meer of minder dan van vergelijkbare soorten werk zonder inzet van ervaringsdeskundigheid. De marktconforme waarde is dus op dezelfde manier te bepalen.
Het belangrijkste criterium is de functie. We zijn in Nederland gewend om managers meer te betalen dan uitvoerende medewerkers.
De sector of setting heeft invloed. Het bedrijfsleven betaalt bijvoorbeeld vaak beter dan de zorg, en hogescholen beter dan het basisonderwijs.
Sommige specialisaties geven veel meerwaarde. Het gaat niet alleen om het niveau van de expertise, maar ook om het onderwerp. Als je gespecialiseerd bent in toegankelijkheid van producten is het makkelijker om geld te verdienen dan met het geven van lezingen over een onbekende ziekte.
De marktconforme waarde hangt echter vooral af van de benodigde competenties. Dit zegt iets over het denk- en werkniveau van de functie, en daarin zitten nu eenmaal grote verschillen in Nederland. Die competenties moeten wel passen bij het werk. Een universitaire opleiding zorgt niet voor een hoger salaris als ervaringswerker in de zorg.
Competenties hebben ook invloed op de kwaliteit van je werk. Een schrijver van een bestseller verdient nu eenmaal meer dan iemand die een saaie autobiografie schrijft.
Ervaringsdeskundigen zitten als vrijwilligers bij vergaderingen tussen allemaal beroepskrachten. Of ze spreken voor een bos bloemen op een congres waar andere sprekers betaald krijgen. Dat is vreemd. Voor gelijk werk, horen mensen gelijk betaald te worden.
Deze tekst biedt handvatten voor het bepalen van het tarief voor het werk van ervaringsdeskundigen. Dat gaat om de kostprijs voor werkgevers en opdrachtgevers. Het kan zijn dat de ervaringsdeskundige deze inkomsten niet zelf ontvangen, maar dat het bestemd is voor de patiëntenorganisatie waar zij voor werken. Meer informatie over de verschillende mogelijkheden om (vrijwillige) ervaringsdeskundigen te belonen.
Functie of rol
Een directeur verdient meer dan een schoonmaker. Een ervaringsdeskundig maatje verdient minder dan een ervaringsdeskundige beleidsmedewerker. Een belangenbehartiger minder dan de wethouder en de beleidsmedewerker. Een mantelzorger doet werk gratis waar een hulpverlener voor betaald zou worden.
Wat is een marktconform salaris? Anders gezegd: wat is een normaal loon voor een bepaalde baan? Het gaat niet om de waarde die het werk heeft, want het maatje doet net zo’n waardevol werk als de beleidsmedewerker.
Om te weten wat marktconform is, moeten we het werk van ervaringsdeskundigen naast vergelijkbare functies leggen. Bijvoorbeeld met informatie uit het Nationaal salaris onderzoek.
Setting
De waarde van de inzet van ervaringsdeskundigheid is niet alleen afhankelijk van wat de ervaringsdeskundige biedt, maar ook van de plek waar dat gebeurt. Banen in het bedrijfsleven zijn bijvoorbeeld vaak beter betaald dan vergelijkbare banen in de zorg en het onderwijs. En binnen zorg en onderwijs zit ook verschil.
Voorbeeld
Een ervaringsdeskundige voorlichter kan voor een gastles op een HBO meer vragen dan op een MBO. Als ze hetzelfde verhaal vertelt als gastles in de klas van haar eigen kind, zal er helemaal niets betaald worden. En op grote congressen kan de betaling flink oplopen. Zolang het maar hetzelfde bedrag is als er voor andere sprekers betaald wordt.
Competenties
Vaardigheden en kennis moeten aansluiten bij het specifieke werk. Als ervaringsdeskundige trainer heb je niets aan wetskennis, behalve als dat het onderwerp van de training is. Als klachtenfunctionaris is de juridische kennis wel van belang. In beide functies is het belangrijk om goed met mensen om te kunnen gaan en voegt ervaringsdeskundigheid pas wat toe als eigen ervaringen op een professionele manier ingezet worden.
Soort ervaringsdeskundigheid
De waarde van collectieve ervaringsdeskundigheid is afhankelijk van het onderwerp en het netwerk van de ervaringsdeskundige. Informatie uit een recent onderzoek onder de achterban is voor een vertegenwoordiger relevanter dan algemene kennis over het onderwerp. Hoe beter de collectieve ervaringsdeskundigheid aansluit bij het onderwerp van gesprek, hoe relevanter deze kennis is. Bij een vergadering over mensen met verwarrend gedrag, is ervaring met het rijden in een rolstoel niet echt relevant. Andersom heeft ervaring met psychische aandoeningen weinig meerwaarde in een gesprek over toegankelijkheid voor rolstoelen.
Voorlichters en belangenbehartigers die alleen hun eigen verhaal vertellen, hebben voldoende aan persoonlijke ervaringsdeskundigheid. Daar staat meestal hooguit een boekenbon tegenover. Hoe meer specifieke collectieve ervaringsdeskundigheid iemand inbrengt, hoe waardevoller de bijdrage zal zijn.
Niveau
In Nederland zijn we gewend om voor kennis meer te betalen dan voor praktisch werk. Mensen met een HBO of universitaire opleiding krijgen meestal beter betaald dan mensen zonder ‘Hogere’ opleiding. Dat geldt ook voor ervaringsdeskundigen. Als de ervaringsdeskundige een bijdrage levert die kennisintensief is, levert dat meer op dan het werk waar dit denkniveau niet voor nodig is.
Opleiding
Een HBO-opleiding bouwkunde is relevant bij het geven van adviezen over toegankelijke gebouwen, maar heeft geen meerwaarde voor ervaringsdeskundige cliëntondersteuners. Alleen een opleiding die past bij het werk, zorgt voor betere betaling. Dit kan een opleiding voor ervaringsdeskundigen zijn, maar ook iets totaal anders. De benodigde opleiding is afhankelijk van de functie. In veel functies is het sowieso vrij onmogelijk om zonder relevant diploma aangenomen te worden.
Kwaliteit
In sommige sectoren, bijvoorbeeld de zorg, is de hoogte van het salaris gekoppeld aan de functie. Op andere plekken hangt de prijs ook af van de kwaliteit van het werk. Bijvoorbeeld in de kunst-sector. Daar vinden we een direct verband tussen kwaliteit en inkomsten. Populaire schrijvers kunnen flink verdienen aan een autobiografie, terwijl de meeste schrijvers al blij zijn als een boek wordt uitgegeven. Hetzelfde geldt voor een zanger die een hit scoort met een persoonlijk lied, of een cabaretier die een programma maakt over eigen ervaringen. Voor ervaringsdeskundigen in andere soorten werk kan dit ook gelden. Zeker ervaringsdeskundige ZZp-ers zullen meer verdienen als ze inhoudelijk goed werk leveren en hun zaken op orde hebben.
CAO
In de zorg, vooral in de GGZ, is duidelijk beschreven welke functies voor ervaringsdeskundigen er zijn en wat die verdienen. Ervaringswerkers in de GGZ worden betaald conform de cao-GGZ.
Meer over de waarde van ervaringsdeskundigheid
Marktconform betalen voor ervaringsdeskundigen
Motivatie van ervaringsdeskundigen
Marktwaarde vergelijken
Een grove indeling van de waarde van enkele functies en taken van ervaringsdeskundigen. Dit is alleen bedoeld om het principe te verduidelijken.Het gaat om…
Bestemming inkomsten
